بررسی تطبیقی جایگاه سیاسی – اقتصادی بندرعباس در دوره صفویه (1032-1146هـ .ق) و قاجاریه (1227-1321هـ .ق)

بندرعباس پس از فتح هرموز در سال 1032هـ .ق/1623م به مدت یک صد و بیست سال به عنوان کانون اصلی تجارت خلیج فارس مطرح گردید. طی این دوره این شهر تحت تاثیر رقابت های پیدا و پنهان استعمارگرانی چون انگلستان ، هلند و فرانسه قرار داشت. با این همه حجم مبادلات در این بندر روز به روز افزایش یافت و حفظ و نگهداری آن برای ایران و شرکای تجاری اش حائز اهمیت گشت. از این رو بندرعباس طی این دوره نسبتا? طولانی شاهد حوادث مهمی بود که بارزترین آن جابه جایی شرکت های تجاری و کشمکش پنهان برای کسب هرچه بیشتر امتیازات بازرگانی است. از زمان زندیه بندرعباس از دست دولت مرکزی خارج گردید و حاکمیت آن به دست امامان مسقط افتاد . در زمان قاجاریه نیز همین روند ادامه داشت و بندرعباس و مضافات آن تحت شرایط خاص به امامان مسقط واگذار گردید اما در زمان ناصرالدین شاه تغییراتی عمده در سیاست گذاری های مربوط به بنادر و جزایر خلیج فارس ایجاد شد که بندرعباس و مضافات آن بیش از دیگر مناطق از این تحول، تأثیر پذیرفتند . ناصرالدین شاه درصدد مقابله با امامان مسقط برآمد و تصمیم گرفت این منطقه را برای همیشه از تسلط آنان خارج سازد. بعد از خلع ید امامان مسقط از حکومت بندرعباس، ناصرالدین شاه برنامه ای برای سامان بخشیدن به اوضاع بنادر و جزایر جنوبی ایران ترتیب داد که نتیجه آن بالا رفتن حجم تجارت در این مناطق از جمله بندرعباس بود. این رساله به روش توصیفی، تحلیلی، تطبیقی و بر اساس منابع کتابخانه ای و اسنادی انجام می شود. این پژوهش بر آن است به بررسی جایگاه سیاسی و اقتصادی بندرعباس در دو دوره ی صفویه و قاجاریه پرداخته و سپس به مقایسه تحولات سیاسی و اقتصادی این بندر در این دو دوره ی تاریخی بپردازد.